روز جهانی وبلاگ نویسی

امروزه‌روز ارتباطات مجازی بر بستر اینترنت آن‌قدر گسترده شده‌است و آن‌قدر ساده، که برای کسانی که تجربه‌ی دورانِ قبل از این را نداشته‌اند یا اطلاعاتی درباره‌ی آن ندارند، سخت است تا آن روزگاران را تصور کنند. حالا شما در هر جایی که باشید، می‌توانید با وصل‌شدن به اینترنت و با بازکردن یکی از اپلیکیشن‌های پیام‌رسانِ خود، به‌راحتی با دوستان و آشنایان خود در ارتباط باشید. اما برای رسیدن به این نقطه، مسیری طولانی طی شده‌است.

این مسئله نیز، همانندِ تقریبن همه‌ی مسائلی که بشر از ابتدای جهان تا حالا با آن دست‌وپنجه نرم کرده‌، مسیری تکاملی را از سر گذرانده‌است. انسان امروزی داستانی بسیار طولانی را از آغاز عمر زمین طی کرده‌است و هر کدام از جنبه‌ها و جزئیات زندگیِ او را که بنگریم، پی به تاریخی بزرگ می‌بریم که بدون این تاریخ، دستاوردهای امروزی ناممکن می‌بودند. دستاوردهایی که امروزه چیزهایی سهل و حتا ابتدایی و واجب به‌نظر می‌رسند. این در حالی است که بسیاری از این دستاوردها، عمر چندان طولانی‌ای ندارند. اینترنت یکی از همین دستاوردهاست.

تا پیش از سال ۱۹۹۰ میلادی، چیزی که امروزه به‌نام اینترنت یا شبکه‌ی جهانی وب می‌شناسیم اصلا وجود نداشته‌است. درست است که در پروژه‌های تحقیقاتی سازمان دفاع آمریکا از ساختاری مشابه اینترنتِ امروزی استفاده می‌شده‌است، اما آن شکل از اینترنت هرگز جنبه‌ای عمومی نداشت و فقط در اختیار افرادی خاص بود. از زمان ظهور عمومی اینترنت در اوایل دهه‌ی ۹۰ میلادی، نزدیک به یک دهه طول کشید تا وبلاگ‌ها به‌وجود بیایند. طبق آمارهای رسمی، در سال ۱۹۹۹ میلادی فقط و فقط ۲۳ وبلاگ در اینترنت وجود داشت؛ ولی این رقم بعد از چند ماه به میلیون‌ها وبلاگ رسید و موج بزرگی از وبلاگ‌نویسی در سراسر دنیا به‌راه افتاد.

آغاز قرن بیست‌ویکم هم‌زمان شد با انفجار وبلاگ در سراسر جهان. در ایران نیز از اوایل دهه‌ی ۸۰ خورشیدی، موج وبلاگ‌نویسی راه افتاد و بسیار گسترده شد. در آن دوران، سرویس پرشین‌بلاگ کار خود را آغاز کرد و به کاربرانی که قصد ساخت وبلاگ داشتند سرویس‌های مورد نظرشان را ارائه می‌داد. وبلاگ‌نویسی در ایران آن‌قدر گسترده شد که در آمارهای رسمی منتشرشده، ایران جزو ده کشور نخست از نظر میزان وبلاگ‌های موجود است.

وبلاگ‌ها (به‌فارسی: تارنماها) اولین محفلی بودند که انسان‌ها، فارغ از موقعیت شغلی یا سیاسی‌شان، می‌توانستند در آن حرف بزنند. مکانی برای نوشتن و حرف‌زدن درباره‌ی چیزهایی که نویسنده/صاحب وبلاگ به آن‌ها فکر می‌کرد یا با آن‌ها سروکار داشت. اولین عرصه‌ی عمومی برای اظهارنظر. جایی که یک فرد عادی می‌توانست نظرات و عقایدش را به هزاران هزار آدمِ دیگری برساند که ممکن بود از این وبلاگ دیدن کنند.

این خود انقلابی بزرگ در عرصه‌ی ارتباطات اجتماعی بود. تا پیش از این ماجراها، دایره‌ی ارتباطی انسان‌ها محدود می‌شد به کسانی که یا از نزدیک می‌شناخت یا در همایش‌ها و جلسه‌ها با آن‌ها روبه‌رو می‌شد. امکان سخنرانی و سخن‌ورزی فقط برای قشر محدودی فراهم بود. کسانی که یا جایگاهی سیاسی داشتند یا جایگاهی علمی و می‌توانستند به‌واسطه‌ی همین جایگاه، نظرات و دیدگاه‌های خود را در قالب سخن‌رانی یا نوشتن کتاب و مقاله برای مجلات منتشر کرده و به‌دستِ عموم برسانند.
وبلاگ اما همه‌ی این ماجراها را تغییر داد. دیگر هر انسانی در هر کجای جهان، فقط با داشتن اینترنت و با چند کلیک ساده، می‌توانست حرف خود را در جایی ثبت کند و به‌دستِ دیگران برساند. دیگرانی که لزومن آن‌ها را از نزدیک نمی‌شناخت. دیگرانی که شاید حتا اسمِ آن‌ها را هم نمی‌دانست. انسان‌های بسیاری از این طریق مشهور شدند و حتا بسیاری نیز به‌دلیل محتواهای منتشرشده‌شان به زندان رفتند. کم‌کم امکانات موجود در وبلاگ‌ها افزایش یافت. امکان ثبت نظرات در وبلاگ، امکان ارتباط از طریق ایمیل، امکان به‌اشتراک‌گذاریِ عکس، فیلم یا موسیقی و چیزهایی دیگر به وبلاگ‌ها استفاده شد و رفته‌رفته این پلتفرم تبدیل شد به فضایی بزرگ برای ارتباط مجازی انسان‌ها.

این مسیری بود که شکل گرفت و رفت و رفت و رفت تا بعدها به ظهور شبکه‌هایی نظیر فیسبوک، گوگل پلاس، وایبر، تلگرام، واتس‌اپ، اینستاگرام و توئیتر (ایکس) منتهی شد. همین دنیایی که اکنون در آن زندگی می‌کنیم. دنیایی که به‌لطف گسترش بسیار زیاد تکنولوژی و پیشرفت‌های علمی و فناوری در آن، ارتباطات بسیار ساده‌تر شده و انسان‌ها می‌توانند به‌راحتی و در کسری از ثانیه، هم با دوستان‌شان ارتباط برقرار کنند و هم نوشته‌ها و نظراتِ خود را به‌صورت متن یا عکس یا ویدئو در این بستر هم‌رسانی کنند.
حالا چند سالی هست که به‌احترام تمامی وبلاگ‌نویسان سراسر دنیا، کسانی که دست‌به‌دست هم دادند و این انقلاب ارتباطی را ایجاد کردند، پنجم آگوست (مصادف با چهاردهم مرداد ماه) به‌عنوان روز جهانی وبلاگ نام‌گذاری شده‌است. این روز برای پاس‌داشت پدیده‌ی وبلاگ، آغاز ارتباطات اجتماعی بر بستر اینترنت و برای تجلیل از همه‌ی نویسندگانی است که با نوشته‌های خود در وبلاگ‌ها، به انتشار اطلاعات، تجربیات، داستان‌ها، نظرات و عقاید خود پرداخته و با این شیوه، به بهترشدن فرهنگ جوامع نیز کمک کردند.
امروزه‌روز نیز بلاگ‌نویسی از اهمیت شایان‌توجهی برخوردار است. درست است که با ظهور و گستردگی شبکه‌های اجتماعی و پیام‌رسان‌ها، جنبه‌ی ارتباطی وبلاگ‌ها عملن از بین رفته و ناکارآمد شده‌است؛ اما عرصه‌های دیگری به‌وجود آمده که بلاگ‌نویسی می‌تواند در آن عرصه‌ها نه‌تنها به حیات خود ادامه دهد، بلکه نقشی کلیدی را نیز ایفا کند.